Nieodzowna rola miedzi w uprawach sadowniczych

Choroby kory i drewna w sadach to narastający problem spowodowany malejącym wachlarzem fungicydów przeznaczonych do walki z patogenami odpowiedzialnymi za ich występowanie. Kłopoty wywoływane są przez bakterie, patogeny grzybowe, organizmy grzybopodobne i saprofity. Jak sobie z nimi radzić?

W sadach jabłoniowych największe straty notuje się na skutek występowania raka drzew owocowych i zgorzeli kory. Najczęściej choroby te powodują szkody w odmianach takich jak np.: Gala, Elise, Elstar, Fiesta, Pinova, Rubin, Rubinola, Topaz, Redkroft, Rajka, czy Spartan.

Porażenie drzew może mieć utajony charakter (bez widocznych objawów na korze), dlatego kupując materiał szkółkarski nigdy nie możemy być pewni, czy objawy nie pojawią się z pewnym opóźnieniem. Ponieważ sadownik ma bardzo ograniczone możliwości zwalczania tych groźnych patogenów (szczególnie po wycofaniu tiofanatu metylu), powinien wykonywać zabiegi profilaktyczne jeszcze zanim zauważy pierwsze objawy (szczególnie w młodych nasadzeniach). Natomiast w sytuacji wystąpienia zrakowaceń, walkę tę powinien zintensyfikować i kontynuować systematycznie w kolejnych latach.

Termin wykonywania zabiegów

Najważniejsze zabiegi ograniczające choroby kory i drewna wykonuje się po zbiorach owoców, kontynuując je w czasie opadania liści (wykonując jesienią 2-3 zabiegi obniżamy w ten sposób liczbę nowo tworzących się ran rakowych nawet w 70%). Dodatkowo, jeśli wystąpią dłuższe okresy ociepleń i opady deszczu, wskazane są zabiegi zimą. Bardzo ważnym uzupełnieniem powinny być także zabiegi wiosenne i letnie, które chronią drzewa przed kolejnymi infekcjami oraz hamują kiełkowanie zarodników na istniejących już ranach rakowych.

Bardzo dobre efekty w walce z chorobami kory i drewna uzyskuje się stosując wczesną wiosną 1-3 razy fungicydy lub nawozy miedziowe (pierwsza aplikacja  powinna być wykonana niezwłocznie po zakończonym cięciu drzew, a kolejne 1-2 w okresie pękania pąków).
Należy pamiętać, że porażone, ścięte pędy powinno się usunąć z sadu i najlepiej spalić, gdyż zarodniki mogą być wytwarzane na nich nawet przez 2 lata.

Elvita Prevent – skuteczna walka z patogenami

Elvita Prevent  to nawóz miedziowy zawierający 35,5% miedzi i 70% (700 g/1 l) tlenochlorku miedzi w zawiesinie. Jako nawóz ma właściwości odżywcze, ale także dodatkowo – fungistatyczne. Ten płynny nawóz zawiesinowy jest wysoko skoncentrowany i zawiera niskocząsteczkową miedź.

Dzięki małym rozmiarom cząsteczek oraz dużej gęstości, Elvita Prevent zapewnia maksymalne pokrycie i przyleganie do tkanki drzew, tworząc skuteczną warstwę ochronną. W uprawach sadowniczych poleca się minimum 1-2 aplikacje po ruszeniu wegetacji. Nawóz może być też wykorzystany jako 1% dodatek do farby emulsyjnej do zabezpieczania ran po usunięciu zrakowaceń i zgorzeli, czy po wycinaniu pędów porażonych przez zarazę ogniową (z  30 cm zapasem zdrowej tkanki).

Jednak oprócz wykorzystania nawozu Elvita Prevent w sadach jabłoniowych i gruszowych do walki z chorobami kory i drewna, nawozy miedziowe są w tych sadach nieodzowne do walki z zarazą ogniową, a w gruszach – dodatkowo do ograniczania raka bakteryjnego drzew owocowych na młodych zawiązkach (owoce jabłoni porażane są bardzo sporadycznie). 

Zabiegi miedziowe w sadach pestkowych

Miedź jest również nieodzowna w sadach pestkowych (wiśni, czereśni, śliw, moreli) do walki z rakiem bakteryjnym drzew pestkowych. Zabiegi wykonuje się wiosną w czasie pierwszych ociepleń – w okresie nabrzmiewania/pękania pąków.

Na odmianach bardziej wrażliwych na raka i w warunkach deszczowej, wilgotnej pogody konieczna jest kontynuacja aplikacji miedzi również w czasie kwitnienia (w tym okresie miedź ogranicza także brunatną zgniliznę drzew pestkowych – moniliozę) i krótko po kwitnieniu – konieczność ochrony zawiązków przed rakiem bakteryjnym drzew pestkowych.

W przypadku brzoskwini, miedź ma zastosowanie także do ograniczania kędzierzawości liści brzoskwini (na przedwiośniu 1-2 razy jako cenne uzupełnienie preparatów na bazie dodyny).

Zabiegi miedziowe na plantacjach jagodowych

Zabiegi miedziowe są także bardzo przydatne na plantacjach jagodowych:
-na plantacjach truskawek uprawianych w gruncie, nawozy miedziowe w połączeniu z siarkowymi  (np. Elvita Prevent + Elvita Eskar) to ważne zabiegi fitosanitarne polecane na początku wegetacji 1-3 razy. Taka mieszanina ogranicza antraknozę, czerwoną plamistość, białą plamistość i bakteryjną kanciastą plamistość liści już w pierwszych tygodniach wegetacji (a siarka dodatkowo ogranicza mączniaka i stwarza niekorzystne warunki do rozwoju przędziorków i roztoczy);  
-na plantacjach porzeczki czarnej, miedź to ważne uzupełnienie dla fungicydów zwalczających antraknozę (opadzinę) liści porzeczki. Zabiegi powinny być wykonywane bezpośrednio przed kwitnieniem, ale także po kwitnieniu.

Jeśli rany występują na młodych, 3-4 letnich drzewkach,  to usuwa się całe drzewo lub przycina przewodnik z dużym zapasem (do 30 cm) zdrowej tkanki. Gałęzie po cięciu drzew, w tym te porażone, powinny być usunięte z sadu i spalone, gdyż pozostawione w sadzie, nawet do dwóch lat są w stanie rozsiewać zarodniki.