Skutki pęknięć owoców czereśni: problematyka dla producentów owoców i sektora sadowniczego

Pękanie czereśni: przyczyny

Dlaczego czereśnie pękają? Na pękanie czereśni największy wpływ mają przede wszystkim warunki atmosferyczne panujące w okresie dojrzewania owoców – czyli kilka tygodni przed zbiorem. To właśnie wtedy owoce intensywnie rosną, ich skórka rozciąga się (staje stosunkowo cienka), co sprzyja łatwemu przenikaniu wody do wnętrza owocu, a gdy tej jest za dużo – owoc pęka.

Ryzyko wystąpienia problemu narasta głównie wtedy, gdy w omawianym okresie wystąpią intensywne/burzowe opady deszczu w czasie upałów/po długotrwałej suszy (duża podaż wody w krótkim czasie). Znaczenie ma też pora wystąpienia deszczy – czereśnie intensywniej pękają, jeśli te wystąpią głównie w nocy (wówczas owoce wolniej wysychają, a więc wchłaniają więcej wody niż w ciągu dnia).

Ryzyko jest z kolei znacznie mniejsze, jeśli opady są spokojne/dłużej trwające i jeśli wystąpią w czasie chłodów. Przyczyną pękania na mniejszą skalę może być także tylko rosa – należy więc unikać zakładania sadów w pobliżu dużych zbiorników wodnych lub łąk, gdzie w pochmurne dni, następujące po ciepłych nocach, rosa długo utrzymuje się na owocach.
 

Skuteczne zapobieganie pękaniu czereśni

Jest kilka metod/czynników ograniczających pękanie owoców, po które sadownik może sięgnąć solo, bądź w kombinacji, pozwalających zminimalizować ryzyko lub skalę uszkodzonych owoców. Nie ma jednak metody, która pozwoliłaby całkowicie zabezpieczyć owoce czereśni przed pękaniem (poza tą najdroższą – osłony nad sadem zabezpieczające owoce przed deszczem).
 

Podatność odmiany

Przy uprawie odmian wrażliwych zawsze istnieje duże ryzyko utraty znacznej części plonów w okresie opadów. O podatności odmiany decydują między innymi takie cechy owoców jak: ich wielkość i pora dojrzewania (odmiany o dużych owocach – co dotyczy odmian późnych, są bardziej narażone na pękanie niż odmiany drobnoowocowe/te wcześniejsze), grubość skórki, kształt owoców (bardziej wrażliwe są owoce wydłużone).
Ponadto owoce na młodych drzewach pękają w stopniu mniejszym niż na drzewach starszych. Obecnie nie ma odmian całkowicie odpornych na to zjawisko. Z odmian wrażliwych na pękanie, ale posiadających duże walory, nie trzeba rezygnować (w tym przypadku należy jednak zabezpieczyć owoce poprzez zastosowanie foliowych zadaszeń).
 

Nawadnianie sadu

W sadach z możliwością nawadniania owoce pękają rzadziej niż w sadach nienawadnianych. Ważna jest jednak odpowiednia strategia nawadniania – w okresie wzrostu i dojrzewania owoców drzewa powinny mieć zapewnioną stałą ilość wody, wówczas jest ona równomiernie pobierana i dostarczana owocom. Niektórzy sadownicy zwiększają o około 20% ilość podawanej drzewom wody na trzy tygodnie przed dojrzewaniem owoców. Taki zabieg sprzyja ich wyrastaniu, a dzięki wcześniejszemu równomiernemu dawkowaniu wody, nie wpływa już na pękanie owoców.
 

Podkładka

Podkładka, na której szczepione są drzewa, także może modyfikować stopień popękanych owoców. W przypadku czereśni na podkładkach słabiej rosnących obserwuje się mniejszą liczbę uszkodzonych owoców niż na podkładkach silnie rosnących (ale nie jest to regułą w każdych warunkach).
 

Pękające czereśnie a rodzaj gleby, na której rośnie sad

Na glebie lekkiej, piaszczystej dostępność wody dla drzew i owoców jest bardziej nieregularna niż na glebie piaszczysto-gliniastej z większym kompleksem sorpcyjnym gleby i zawartością materii organicznej.
 

Osuszanie drzew i owoców

Osuszanie drzew i owoców po opadach deszczu to jeden ze sposobów ograniczenia pękania owoców. Można wykorzystać np. opryskiwacz, pod warunkiem, że ma wentylator o dużej wydajności. Podstawą tej metody jest maksymalne ograniczenie czasu zwilżenia drzew podczas opadu i po deszczu. Ruch powietrza powoduje wysychanie i otrząsanie kropel deszczu z owoców i liści.
 

Najlepsza ochrona czereśni – osłony zabezpieczające owoce

Najbardziej skuteczną metodą jest stosowanie osłon zabezpieczających owoce przed deszczem, dających komfort większego wyboru odmian. Wymagają jednak bardzo dużych nakładów inwestycyjnych.
 

Oprysk na pękanie czereśni – nawozy dolistne bogate w wapń

Ważne są także działania sadownika, polegające na stosowaniu dolistnych nawozów wapniowych, które co prawda nie wyeliminują całkowicie zjawiska pękania owoców, jednak mogą je ograniczyć. Nawozy wapniowe zwiększają bowiem elastyczność skórki, a jony wapnia silnie scalają komórki skórki i miąższu.

Owoce traktowane związkami wapnia są bardziej jędrne i oprócz tego, że mniej pękają, lepiej zachowują się w obrocie handlowym i w trakcie przechowywania. Opryskiwania nawozami wapniowymi powinny być wykonywane rutynowo – na 3., 2. i 1. tydzień przed zbiorem owoców.
 

Polecamy środek na pękanie czereśni – Elvita Calcio Plus

Wśród nawozów wapniowych dobrze sprawdzają się Elvita Calcio Plus – najsilniej skoncentrowany nawóz wapniowy, w którym wapń występuje w formie tlenku wapnia (CaO – 41%) oraz mrówczanu wapnia (65,5%) , co ważne: nawóz nie podnosi pH cieczy roboczej, zapewniając dostarczenie owocom szybko przyswajalnego wapnia w wysokich dawkach.

Nawozy w formie chlorkowej to: chlorek wapnia w stężeniu 0,5% (zostawia jednak biały osad na owocach, jeśli nie wystąpią opady deszczu po aplikacji), można też sięgać po nawozy w formie azotanowej – saletra wapniowa w stężeniu 0,7 do 1%. Aby poprawić efektywność chlorku wapnia, wskazany jest zawsze dodatek nawozów z aminokwasami, np. Elvita Aminostim i Elvita Amino.
 

Prawidłowa ochrona czereśni zapobiegająca pękaniu owoców

Aby zapewnić dobre dotarcie cieczy opryskowej do każdego owocu, należy utrzymywać luźne korony. O skuteczności opryskiwania wapniem decydują także warunki pogodowe podczas zabiegu oraz tuż po jego wykonaniu. Opryski nawozami dolistnymi najlepiej wykonywać w dni pochmurne, ale bezdeszczowe, w miarę możliwości przy większej wilgotności powietrza, rano lub późnym popołudniem, gdy temperatura powietrza nie przekracza 20 stopni C (w wysokiej temperaturze powietrza >25 stopni C pobieranie wapnia naniesionego na powierzchnię owoców jest silnie ograniczone, z powodu szybkiego odparowania wody i wykrystalizowania się soli wapnia).

W przypadku wysokich temperatur i silnego nasłonecznienia, opryskiwanie lepiej wykonać późnym popołudniem lub wieczorem. Zbyt silny wiatr może w czasie opryskiwania obniżyć skuteczność zabiegu na skutek nierównomiernego rozprowadzenia cieczy w koronie drzew oraz jej szybkiego odparowania.
 

Środek na pękanie czereśni – zadbaj o odpowiednią ilość wapnia, magnezu, potasu i krzemu

Wykonując zabiegi nawozami wapniowymi należy mieć jednak na uwadze fizjologiczne skutki dla owoców. Wapń jest silnym antagonistą wielu pierwiastków, a zwłaszcza magnezu i potasu. Z uwagi na możliwość zakłócenia proporcji pomiędzy nimi, a nawet wywołanie niedoboru K i Mg, należy zadbać jednocześnie o dobre zaopatrzenie roślin w oba składniki.

Do nawozów wapniowych warto dodawać jeszcze krzem. Bardzo dobrze uzupełnia się z wapniem, poprawiając ważne parametry owoców: jędrność/twardość i trwałość pozbiorczą, czyli tzw. „shelf life”, w konsekwencji minimalizując uszkodzenia powstające podczas zbioru, transportu i w obrocie handlowym.

Duża zawartość wapnia i krzemu w owocach ułatwia nam także walkę z patogenami. Wapń (poprawiając jędrność miąższu owoców) i krzem (wysycając kutikulę/skórkę liści i owoców) zwiększają mechaniczny opór ścian komórkowych przeciwko przenikaniu patogenów, a więc utrudniają infekcje wywoływane przez patogeny grzybowe.

Krzem obecny w kutikuli liści utrudnia także żerowanie i rozwój przędziorków. Pierwiastek ten, dzięki zdolności odkładania się w ścianach komórkowych roślin usztywniania je oraz wzmacnia, ale przede wszystkim powoduje, że rośliny/owoce są bardziej odporne na uszkodzenia mechaniczne powstające na skutek np. silnych wiatrów czy gradobicia. W tym przypadku warto postawić na nawóz Elvita SiMax.

Wszystkie wymienione wyżej preparaty znajdziesz w naszym sklepie z nawozami i środkami ochrony roślin.