Nawożenie roślin sadowniczych cz. I

Określanie potrzeb nawozowych

Rośliny uprawne charakteryzują się dużą różnorodnością pod względem wymagań pokarmowych w zależności od rodzaju uprawy, gatunku, odmiany, wieku rośliny, kondycji, fazy rozwojowej itp. Dlatego, aby prawidłowo określić potrzeby nawozowe, należy w pierwszej kolejności zbadać zasobność gleby w makro- i mikroelementy oraz odczyn gleby. Pomocna w tym również będzie ocena wizualna drzew, a także analiza liści. Te trzy składowe dadzą pełny obraz sytuacji w sadzie czy na plantacji roślin jagodowych i pomogą w ustaleniu prawidłowego programu nawożenia, dostosowanego do potrzeb. Pamiętajmy, że nawożenie „na oko” nie daje gwarancji właściwego zaopatrzenia roślin, a ponadto generuje dodatkowe koszty.
 

Wapnowanie – pierwszy etap efektywnego nawożenia

Mówiąc o efektywnym nawożeniu, a więc takim, w którym dostarczane składniki pokarmowe zostaną wykorzystane przez rośliny, nie wolno zapominać o zapewnieniu odpowiedniego pH gleby. Odczyn gleby ma ogromny wpływ na przyswajalność dostarczanych składników pokarmowych. W środowisku kwaśnym większość składników pokarmowych staje się niedostępna dla roślin, ponadto życie biologiczne ulega znacznej redukcji. Należy pamiętać o indywidualnych wymaganiach poszczególnych gatunków co do poziomu pH. Odchylenie od wymaganego poziomu pH spowoduje zakłócenia w prawidłowym wzroście i rozwoju. Większość roślin sadowniczych wymaga odczynu gleby na poziomie 5,9–6,4 pH. Oczywiście, są wyjątki, takie jak np. borówka czy żurawina, które należą do gatunków wybitnie kwasolubnych. Do regulacji odczynu gleby zalecamy stosowanie nawozu wapniowego – Elplon wapno granulowane + mikro. Aplikacja tego nawozu pozwala na utrzymanie właściwego poziomu pH, tym samym wpływa na lepsze pobieranie składników pokarmowych i wzrost zawartości próchnicy. Elplon wapno granulowane + mikro przeznaczony jest do stosowania przedsiewnego lub pogłównego. Wartością dodaną jest tu zawartość mikroelementów, dzięki czemu następuje uzupełnienie mikroskładników, co poprawia odżywienie roślin. Atutem jest wyrównana granula, która umożliwia równomierny wysiew.

Podstawowa trójka, czyli azot, fosfor i potas

Azot, fosfor i potas to pierwiastki niezbędne, bez których prawidłowe funkcjonowanie rośliny jest zakłócone. Pełnią one wiele różnych funkcji. Plonotwórczy azot bardzo silnie oddziałuje na wzrost i rozwój rośliny. Fosfor tworzy wysokoenergetyczne wiązania chemiczne ATP, niezbędne w procesach fotosyntezy i oddychania. Potas z kolei reguluje gospodarkę wodną, wpływa także na parametry jakościowe plonu (smak, zapach, wielkość, wybarwienie). Zapotrzebowanie na ww. składniki pokarmowe jest różne i w dużej mierze uzależnione od odmiany (tabela 1), podkładki (tabela 2), a także wieku drzewa. Drzewka młode, które nie weszły w okres pełnego owocowania, wymagają wyższych dawek azotu niż drzewka starsze. W przypadku potasu oraz wapnia wyższe zapotrzebowanie na te składniki wykazują drzewa starsze (tabela 3). Dodatkowo o zapotrzebowaniu na poszczególne składniki pokarmowe decyduje rodzaj podkładki.
 

Forma ma znaczenie

Wybierając nawóz NPK należy zwrócić uwagę na jeszcze jeden element, oprócz zawartości składników pokarmowych, a mianowicie na formę wniesionych pierwiastków. Rośliny sadownicze należą do roślin wykazujących wrażliwość na obecność chlorków, dlatego należy wybierać nawozy bezchlorkowe bądź też z minimalną zawartoscią chlorków. Do tej grupy należy nawóz Elplon bezchlorkowy. To granulowany nawóz NPK, zawierający w składzie siarkę i cynk, polecany do stosowania po ruszeniu wegetacji (wyjątek – truskawki, w których nawóz należy również zastosować po zbiorach). Elplon odznacza się bardzo dobrymi parametrami technicznymi – stabilna granulacja ułatwia wysiew, a wysoki stopień rozpuszczalności sprawia, że składniki w nim zawarte w szybkim czasie są dostępne dla roślin.
Do grupy nawozów szczególnie polecanych do nawożenia upraw sadowniczych i należących do nawozów o niskiej zawartości chlorków należy Elplon Ekspres. Stanowi on bogate źródło potasu i siarki, jest więc idealnym rozwiązaniem zwłaszcza dla roślin o wysokich wymaganiach względem ww. pierwiastków. Przeznaczony jest do zastosowania w każdej fazie rozwojowej roślin. Charakteryzuje się stabilną granulą (co ułatwia wysiew) oraz bardzo dobrą rozpuszczalnością.
 

Nawożenie w trakcie wegetacji

W trakcie wegetacji bardzo ważne jest dostarczenie składników pokarmowych w formach szybko działających, z których rośliny będą mogły w krótkim czasie skorzystać. Takim nawozem jest Elplon Grand (saletra wapniowa). Ten typ nawozu szybko dostarcza azot, który wpływa na intensywny wzrost roślin, a także wapń, oddziałując tym samym na trwałość i jakość plonu. Dostarczenie wapnia w trakcie wegetacji jest jednym z kluczowych elementów żywienia. Jedną z ważniejszych funkcji wapnia jest jego rola w stabilizowaniu błon komórkowych. Wapń wchodzi w skład ściany komórkowej i blaszki środkowej. Od stopnia wysycenia wapniem zależna jest stabilność tkanek, stanowi to bowiem swojego rodzaju szkielet rośliny. Prawidłowa zawartość wapnia buduje barierę dla patogenów, dlatego też optymalna jego zawartość jest również ważna dla zdrowotności roślin.

Antagonizm pierwiastków a efektywne nawożenie

Zaopatrzenie w składniki pokarmowe zależy nie tylko od zasobności gleby, ale także od wzajemnych stosunków między pierwiastkami. Często są to antagonizmy, czyli ograniczenie pobrania jednego składnika przez inny składnik. Wzajemnie oddziaływanie na siebie pierwiastków to ważny, choć często niedoceniany element w żywieniu roślin, wpływający na wzrost i plonowanie roślin.

Przykłady antagonizmów:
- wysoka zawartość potasu (K) ogranicza pobranie magnezu (Mg) i wapnia (Ca)
- wysoka zawartość magnezu (Mg) ogranicza pobranie wapnia (Ca) i potasu (K)
- wysoka zawartość wapnia (Ca)
– zakłóca pobranie magnezu (Mg), cynku (Zn), manganu (Mn), boru (B), żelaza (Fe), potasu (K) i fosforu (P)
- wysoka zawartość fosforu (P) zakłóca pobranie cynku (Zn), żelaza (Fe), potasu (K) i miedzi (Cu)
 

Wymagania pokarmowe a potrzeby nawozowe

Nawożenie związane jest ściśle z terminami: wymagania pokarmowe i potrzeby nawozowe. Według literatury fachowej wymagania pokarmowe to ilość składników pokarmowych, którą muszą pobrać rośliny, aby mogły wydać określony plon. Natomiast ilość nawozów jakie trzeba wnieść do gleby, aby zaspokoić wymagania pokarmowe, określa się mianem potrzeby nawozowe. W praktyce ogrodniczej stosuje się wyższe dawki nawozów, niż wynikałoby to w wymagań pokarmowych. Główną przyczyną takiej praktyki jest to, że pewna część pierwiastków ulega wymywaniu (np. azot, magnez, wapń, potas) lub też, pomimo obecności w glebie, staje się niedostępna w wyniku oddziaływania czynnika zewnętrznego (np. fosfor staje się niedostępny w wyniku ochłodzenia).

Tabela 1
Wymagania pokarmowe w zależności od odmiany jabłoni

Źródło: P. Wójcik, Nawozy i nawożenie drzew owocowych, 2009

Tabela 2
Pobranie składników pokarmowych w zależności od podkładki

Źródło: P. Wójcik, Nawozy i nawożenie drzew owocowych, 2009

Tabela 3
Zapotrzebowanie na składniki pokarmowe

Źródło: P. Wójcik, Nawozy i nawożenie drzew owocowych, 2009